2 marca minęła 298 rocznica nadania praw miejskich Suwałkom przez króla Augusta II Sasa, który tym samym potwierdził wcześniejszą lokację miasta dokonaną przez kamedułów. Zatem za dwa lata jubileusz 300-lecia naszego miasta. Przygotowania do niego już trwają. W 2010 r. uczczono jubileusz trzech wieków kościoła katolickiego w Suwałkach. Później. m.in.: „reaktywowano” Jarmark Kamedulski, wydano pierwszy suwalski znaczek pocztowy oraz przeprowadzono konserwację najstarszych 12 ksiąg stanu cywilnego z Archiwum Państwowym w ramach stypendium Miasta Suwałki. O tych wszystkich działaniach pisaliśmy na łamach „DwuTygodnika Suwalskiego”.

Z okazji 300-lecia Suwałk chcemy wspólnie z Czytelnikami DTS wskazać najwybitniejsze postaci w dziejach naszego miasta. Suwałki poszukują swojej tożsamości i tradycji historycznej, która budzi w ostatnich latach coraz większe zainteresowanie. Wiele w tej sprawie zrobiono w XXI wieku. Wiele będzie zrobione w najbliższych latach m.in. powstaje Suwalski Słownik Biograficzny, który ma ukazać się w 2020 roku na jubileusz 300-lecia. Będzie to fundamentalne dzieło naukowe.

Na łamach „DwuTygodnika Suwalskiego” chcemy przybliżyć postaci suwalczan, które wywarły znaczący wpływ na życie naszego miasta i kraju. Będziemy się skupiali na suwalskich wątkach w ich życiu i używali współczesnego nazewnictwa np. ulic i szkół, tak by ułatwić lekturę naszym Czytelnikom. Publikowane teksty nie będą miały charakteru naukowego. A wszystko po to, by na 100-lecie wyzwolenia Suwałk ogłosić wśród Czytelników „DwuTygodnika Suwalskiego” plebiscyt na Suwalczanina 300-lecia.

W tym roku przypomnimy przede wszystkim suwalczan, którzy byli związani z wydarzeniami sprzed stu lat, gdy niepodległość odzyskiwała Polska, a nieco później Suwałki i Suwalszczyzna. Na początek suwalczanka mocno związana z odzyskiwaniem niepodległości przez Polskę, czyli Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska. Wkrótce, bo 31 marca minie 55 lat od jej śmierci.

 

Aleksandra Piłsudska urodziła się 12 grudnia 1882 roku w rodzinie Piotra i Julii Szczerbińskich, którzy mieszkali w Suwałkach przy ul. W. Gałaja 47.

Tak pisała o tym A. Piłsudska w swoich „Wspomnieniach”: „Urodziłam się w zaborze rosyjskim, w Suwałkach, tym spokojnym gubernialnym miasteczku, nie wyróżnionym specjalnie przez historię. Składało się ono z jednej głównej ulicy, pełnej dołów. Była to zmora burmistrza, bo obiecane pieniądze na naprawę nigdy nie dochodziły. Ulica ta ocieniona była starymi drzewami, za którymi leżały bielone jednopiętrowe domy. W Suwałkach rezydował gubernator rosyjski; na końcu tej głównej ulicy stały koszary kawalerii z domami dla oficerów i urzędników. W środku ulicy, przy parku, wznosiła się cerkiew z kryształowym, wysokim krzyżem. Był to przedmiot moich dziecinnych zachwytów, zwłaszcza gdy błyszczał w słońcu.”

Rodzice zmarli, gdy miała kilkanaście lat. Aleksandra wraz z czworgiem rodzeństwa mieszkała w domu swojej babki Karoliny z Truskolaskich Zahorskiej. Po latach z rozrzewnieniem wspominał swoje suwalskie lata:

„Suwałki były położone prześlicznie. Łagodne pagórki tu i ówdzie ukrywały wioski i dwory wśród wspaniałych lasów sosnowych i dębowych, ciągnących się bez końca. W ich sercu leżały wielkie jeziora, głębokie i tajemnicze i położone na takim odludziu, że jedynie ślady stóp przygodnego rybaka były oznakami istnienia człowieka. Największe z tych jezior to Wigry, dokąd jeździliśmy co niedziela na spacer, w powozie ciasno napchanym dziećmi, ze starym gderliwym furmanem na koźle. Łódkami przeprawialiśmy się na drugi brzeg (…) Na pagórku wznosił się stary klasztor kamedułów, słynny z cudownej muzyki dzwonów. Te dźwięki, rozchodzące się poprzez wodę w czasie nieszporów są jednym z najmilszych wspomnień mojego dzieciństwa.”

W 1901 r. ukończyła suwalskie gimnazjum, a swoją edukację kontynuowała w Warszawie, gdzie trafiła na kursy handlowe J. Siemiradzkiej, a później na tzw. Uniwersytet Latający. W tym czasie wstąpiła do PPS i zaangażowała się w konspirację. Brała udział w wielu akcjach bojowych, w tym w akcji pod Bezdanami i w napadzie na bank w Kijowie. W 1906 roku poznała o 15 lat starszego Józefa Piłsudskiego.

W czasie I wojny światowej działała w oddziale wywiadowczo-kurierskim I Brygady Legionów jako komendantka służby kurierskiej oraz w POW, za co aresztowali ją Niemcy. Po zwolnieniu z aresztu powróciła do Warszawy. W 1918 r. Aleksandra urodziła córkę J. Piłsudskiego, Wandę, a dwa lata później drugą – Jadwigę. Po 15 latach bliskiej znajomości, ślub Aleksandry z Piłsudskim odbył się 25 października 1921 r., po śmierci jego pierwszej żony, gdy był on Naczelnikiem Państwa. Józef i Aleksandra Piłsudscy mieszkali w willi Milusin w podwarszawskim Sulejówku.

Po przewrocie majowym w 1926 r. A. Piłsudska udzielała się w pracy społecznej – m.in. w Lidze Kobiet, Unii Polskich Związków Obrończyń Ojczyzny, w Towarzystwie Opieki nad Bezdomnymi Dziećmi; była przewodniczącą Rodziny Wojskowej. W okresie międzywojennym utrzymywała stałe związki z rodzinny­mi Suwałkami, wspierając lokalne inicjatywy władz w zakresie oświaty i innych działaniach społecznych. Jej imieniem została nazwana suwalska Szkoła Podstawowa nr 2. W 1935 r. została uhonorowana tytułem „Honorowy Obywatel Miasta Suwałk”.

We wrześniu 1939 r. wraz z córkami przedostała się do Wielkiej Brytanii. Zamieszkała w Londy­nie, gdzie zmarła 31 marca 1963 r. i tam została pochowana. 28 października 1992 r. jej prochy zostały złożone w grobowcu rodzinnym na warszawskich Powązkach.