Solus Christus Sola Fide- Ewangelicy na Suwalszczyźnie – to tytuł wystawy, która 31 października o godz. 18 zostanie otwarta w suwalskim Muzeum Okręgowym przy ul. T. Kościuszki 81. Scenariusz i aranżacja wystawy dr Krzysztof Snarski ; współpraca ks. pastor Dawid Banach. Podczas wernisażu wystąpi Chór Kameralny Viva Musica.
- Wystawa w suwalskim Muzeum
- dzieje suwalskich ewangelików
- współczesność suwalskich ewangelików
Suwalscy ewangelicy w przeszłości
W tym roku mija 500 lat od ogłoszenia swoich tez przez Marcina Lutra, które stanowiły początek wyznania ewangelicko- augsburskiego (zwanego też luterańskim). Pierwsi wyznawcy protestantyzmu pojawili się na terenach Suwalszczyzny zaraz po ogłoszeniu tez przez Marcina Lutra w 1517 r. Najwięcej ich było w okolicach Wiżajn. W Suwałkach parafia ewangelicka powstała w XIX wieku. Jej pierwszym proboszczem (od 1827 r.) był ks. Fryderyk Wilhelm Grabowski, a jego następcami byli m.in. ks. Juliusz Mrongowiusz (1866-1883 – pochowany na cmentarzu ewangelickim w Suwałkach), ks. Władysław Wernic (1884-1913), ks. Oskar Loppe (1913-1924), ks. Wilhelm Borkenhagen (1925-1943). Po II wojnie światowej aż do 1987 r. nie było stałego proboszcza w Suwałkach. Później byli m.in.: ks. Piotr Sitek (1987-1997) i ks. Robert Wiesław Penczek (1997-2010).
W Suwałkach liczba ewangelików wahała się od kilkudziesięciu do kilkuset. W 1931 r. wyznanie ewangelickie deklarowało 619 osób co stanowiło 2,84% ogółu mieszkańców, ale zaledwie 102 osoby deklarowało jednocześnie język niemiecki jako ojczysty. Teraz suwalską parafię ewangelicką tworzy stuosobowa społeczność
Znani suwalczanie wyznania ewangelickiego to m.in.: społecznik Czesław Awejde- członek zarządu Resursy Obywatelskiej i suwalskiej Lutni oraz rady Towarzystwa Oszczędnościowo- Pożyczkowego; Stanisław Karol Kurcyusz- żołnierz armii Księstwa Warszawskiego, otrzymał Legię Honorową za bitwę pod Smoleńskiem, walczył w powstaniu listopadowym, był inspektorem rządowym fabryki tabaki i tytoniu w Suwałkach; Adolf Stange- zarządzał izbą skarbową w Suwałkach, był inicjatorem założenia parku na suwalskich Bakanach.
W latach 1839-1841 wybudowano w Suwałkach murowany ewangelicki kościół (zachowany do dzisiaj Kościół Świętej Trójcy) w stylu klasycystycznym, projektu Karola Majerskiego i Wacława Ritschela. W kościele znajdują się najstarsze w Suwałkach XIX-wieczne organy pochodzące z łomżyńskiej pracowni Stanisława Dłużewskiego.
Suwalscy ewangelicy teraz
Teren administracyjny i duszpasterski obejmuje nie tylko miasto Suwałki, ale powiaty suwalski, sejneński, augustowski, olecki oraz znaczą część powiatu gołdapskiego. Dodatkowo działające przy parafii biuro ewangelickiego kapelana wojskowego.
Ewangelicki kościół w Suwałkach, dziś jedyny w województwie podlaskim, a także kaplica cmentarna w Suwałkach i cmentarze, których na terenie parafii jest ponad pięćset. Parafia jest także jedynym depozytariuszem całej kultury niematerialnej protestantyzmu naszego regionu. Dba i dokumentuje zwyczaje i tradycje, pielęgnuje kulturę i historię. A te są naprawdę bogate. Suwalscy ewangelicy są potomkami ewangelickich Polaków, Litwinów, Niemców, Mazurów, Salzburczyków, Szkotów i Francuzów.
Źródło: www.ewangelicy.suwalki.pl
foto: Muzeum Okręgowe w Suwałkach
