W niedziele zmarł Andrzej Wajda. Miał 90 lat. Był Honorowym Obywatelem Suwałk. Po raz ostatni rodzinne miasto odwiedził w czerwcu tego roku.
Andrzej Wajda, syn Jakuba i Anieli, ur. 6.03.1926 r. w Suwałkach.
Ojciec, były legionista, był oficerem w suwalskim 41. Suwalskiego Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. W 1934 roku wraz z rodziną przenosi się do Radomia. Okres drugiej wojny światowej spędza w Krakowie. W latach 1946-1949 studia w Akademii Sztuk Pięknych na wydziale malarstwa, a następnie w latach 1949-1953 – na wydziale reżyserskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. W 1955 r. debiut reżyserski – film „Pokolenie” Współtwórca polskiej szkoły filmowej. Reżyser, a także scenarzysta, kilkudziesięciu filmów fabularnych. Najważniejsze to m.in.: „Wesele” „Ziemia obiecana” „Człowiek z marmuru” „Człowiek z żelaza” „Pan Tadeusz” – ze scenami nakręconymi w 1999 r. w okolicach Smolnik na Suwalszczyźnie – oraz „Katyń” (premiera w 2007 r.). Reżyser wielu spektakli teatralnych i telewizyjnych. Laureat licznych nagród na krajowych i międzynarodowych festiwalach filmowych (Gdańsk, Cannes, Wenecja, Moskwa, Kolombo, Chicago, San Sebastian, Mediolan i in.). Za całokształt twórczości uhonorowany w 2007 r. statuetką Oscara. Z Suwałkami i Suwalszczyzną związany także jako uczestnik spotkań plenerowych „Kultura i Środowisko! W latach 1989-1991 senator ziemi suwalskiej. Otrzymał tytuł „Honorowy Obywatel Miasta Suwałk” w 2000 r.
Andrzej Wajda był obywatelem świata od wielu lat. Na najwspanialsze salony doprowadziły go talent i praca, które zaowocowały arcydziełami polskiej i światowej kinematografii. Kiedy przed laty, w październiku 2000 roku przybył do rodzinnego miasta, by odebrać dyplom i tytuł Honorowego Obywatela Suwałk, przywitały Go jakże znamienne słowa jego przyjaciela, byłego wojewody suwalskiego Franciszka Wasika: To chwila wielka i zarazem osobliwa. Miasto nadaje tytuł Honorowego Obywatela obywatelowi świata, synowi Ziemi Suwalskiej.
Niemal w tym samym czasie Andrzej Wajda odebrał z rąk Jane Fondy Oscara. Był niewątpliwie wzruszony i szczęśliwy, ale chyba bardziej niż statuetka Oscara trafiła do jego serca podarowana Mu w Suwałkach szabla, z którą najwyraźniej nie chciał się rozstać. Ucałowawszy klingę powiedział: Nie potrafię wyrazić, jak się cieszę… Jest bardzo podobna do tej, którą nosił mój ojciec przy paradnym mundurze. Tamtej, zakopanej w 1939 roku, nigdy nie udało się odnaleźć. Nigdy też nie spotkał już Andrzej Wajda swojego ojca, którego pożegnał we wrześniu tegoż roku. Później był Kozielsk i Katyń. I film pokazujący katyńską tragedię, który milionom widzów, w tym Rosjan, uświadomił czym dla Polaków jest ten dramat.
Wcześniej był senatorem Ziemi Suwalskiej, którą reprezentował w polskim parlamencie obok wybitnego polityka, posła i ministra spraw zagranicznych – Bronisława Geremka.
Dziękując za przyznany mu tytuł mówił: Jestem szczęśliwy, że stoję tu dziś przed wami i dziękuję za zaszczyt nadania mi tytułu Honorowego Obywatela. Los widocznie chce, żebym co jakiś czas powracał do rodzinnych Suwałk. Wracał tu nie tylko jako senator, ale także jako reżyser. Tu, na Suwalszczyźnie, w „krainie pięknej jak baśń” kręcono plenerowe zdjęcia do „Pana Tadeusza”. Choćbym zataczał nawet najodleglejsze kręgi, zawsze jest taki moment, że przywołuje mnie to miasto i ta ziemia – mówił odbierając honory z rąk włodarzy rodzinnego miasta.
Dziś wdzięczne Suwałki składają Mu hołd.
KALENDARIUM życie i twórczość Andrzeja Wajdy
1926 – 6 marzec, Suwałki. Jakubowi Wajdzie, porucznikowi 41. Pułku Piechoty urodził się syn. Z żoną Anielą postanowili dać mu na chrzcie imiona: Andrzej Witold Stanisław. Tak zaczyna się życiorys późniejszego laureata Oscara;
1934 – rodzina Wajdów przenosi się do Radomia;
1939–1945 – okres okupacji Andrzej Wajda spędza w Krakowie u swoich stryjów;
1946 – wstępuje do krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki na wydział malarstwa;
1949 – zdaje do łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej na wydział reżyserski;
1955 – świeżo upieczony absolwent „filmówki” debiutuje pełnometrażowym „Pokoleniem” według prozy Bohdana Czeszki;
1957 – powstaje słynny „Kanał” z doskonałą kreacją Tadeusza Janczara;
1958 – na ekrany wchodzi „Popiół i diament” ze znakomitą rolą Zbigniewa Cybulskiego;
1959 – „Lotną” według opowiadania Wojciecha Żukrowskiego Wajda zamyka cykl bolesnych podsumowań okresu wojny;
1960–1969 – lata wyjątkowo pracowite dla Wajdy. Powstają m.in. takie obrazy, jak: „Samson”, „Popioły”, „Bramy raju”, „Przekładaniec” i kultowy „Wszystko na sprzedaż”; W tym samym okresie Wajda sprawiedliwie dzieli swój czas pomiędzy film i krakowski Teatr Stary, gdzie wystawia „Z biegiem lat, z biegiem dni” i „Idiotę” według Dostojewskiego;
1970–1980 – Wajda jest zafascynowany wielką literaturą. Reżyseruje „Brzezinę” J. Iwaszkiewicza i wstrząsający „Krajobraz po bitwie” na motywach prozy Borowskiego. W Niemczech bierze na warsztat „Mistrza i Małgorzatę” Bułhakowa, na podstawie której powstaje film „Piłat i inni”. W 1973 r. na ekrany kin wchodzi „Wesele”, a w 1979 r. „Panny z Wilka” pretendujące do Oscara, podobnie jak wcześniejsza Reymontowska „Ziemia obiecana” (1975);
W latach 70-tych powstaje też film nazwany kamieniem milowym w historii polskiego kina „Człowiek z marmuru” (1977);
1979 – reżyseruje „Dyrygenta”;
1981 – Złota Palma dla „Człowieka z żelaza” w Cannes! Film, zgłoszony do Oscara, został wycofany przez władze PRL;
1989 – Andrzej Wajda senatorem Ziemi Suwalskiej. Walnie przyczynia się do powstania Radia 5;
1990 – powstaje „Korczak”;
1998 – Wajda ukończył pracę nad jednym z największych swoich przedsięwzięć reżyserskich „Panem Tadeuszem” na podstawie Mickiewiczowskiej epopei narodowej. Plenery do filmu były nagrywane w Smolnikach na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Film pretendował do Oscara. Akademia Filmowa postanowiła przyznać Andrzejowi Wajdzie najcenniejszą ze statuetek – za całokształt twórczości;
2000 – Andrzej Wajda odbiera Oscara w Hollywood;
2000 – Wajda otrzymuje tytuł Honorowego Obywatela Suwałk, miasta swojego urodzenia;
2002 – filmowa adaptacja „Zemsty” wg. Fredry;
2007 – powstaje „Katyń”, film długo oczekiwany. A. Wajda złożył tym obrazem hołd pamięci swojego ojca, który zginął w Katyniu. Po smoleńskiej tragedii obejrzały ten film także miliony Rosjan;
2009 – reżyseruje film „Tatarak” oparty na opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza;
2011 – Andrzej Wajda zostaje odznaczeniem najwyższym polskim orderem– Orderem Orła Białego;
2013 – kończy pracę nad filmem „Wałęsa. Człowiek z nadziei”;
2016 – .kończy pracę nad filmem „Powidoki” – polski kandydat do Oskara;
9.10.2016 – śmierć Andrzeja Wajdy.
