Wernisaż wystawy rysunków Tymoteusza Muśko
Piątek, 5.04.2019, godz. 18:00
Galeria Foyer, SOK, ul. Jana Pawła II 5
Czas na kolejną wystawę w Suwalskim Ośrodku Kultury poświęconą twórczości Nikifora Północy, czyli Tymoteusza Muśki. Tym razem zaprezentujemy rysunki, a dokładnie portrety ludzi z różnych okresów XX wieku zarówno znanych artyście, jak i tych, którzy rzucili mu się w oczy na zdjęciach lub okładkach gazet.
wstęp wolny| wystawa potrwa do 26.06.2019
Tymoteusz Muśko
Co pewien czas warto wspomnieć twórczość i osobowość malarza samouka, prymitywisty Tymoteusza Muśki, nazywanego przez niektórych Nikiforem Północy. Jednak jego malarstwo trudno porównywać z jakimkolwiek innym artystą.
W Suwalskim Ośrodku Kultury znajdują się bogate zbiory prac tego artysty – kilkadziesiąt obrazów olejnych, z których większość jest prezentowana na stałej ekspozycji w przestrzeniach foyer SOK oraz ponad tysiąc rysunków na papierze, wykonanych ołówkiem lub kolorowymi kredkami. Ze względów konserwatorskich te ostatnie są prezentowane jedynie czasowo.
Aktualna wystawa, kontynuująca ideę udostępniania zbiorów suwalskiego Nikifora szerokiej publiczności, prezentuje kilkadziesiąt rysunków Muśki z serii portretów różnych osób i zawodów, kobiet i mężczyzn w różnym wieku – zarówno postaci znanych autorowi np.: pensjonariusze lub personel domu pomocy społecznej, gdzie przebywał artysta, ale również osób rysowanych ze zdjęć czy okładek gazet. Jego rysunki mają ogromny ładunek ekspresji, charakteryzują się ciekawym, „muśkowym” podejściem do perspektywy i kompozycji, zaskakują bezpośredniością ujęcia tematu; to osobiste opowieści autora o portretowanych osobach, szczere wspomnienia i wyraz opinii autora o nich.
***
Tymoteusz Muśko urodził się 7 lutego 1917 roku w Monastyrsku w Rosji. Był niepełnosprawnym, częściowo sparaliżowanym, leworęcznym malarzem, a przy tym bardzo skromnym człowiekiem o głębokim wnętrzu, widzianym zawsze z papierosem w ustach. Jego twórczość rozkwitła na pograniczu dwóch światów – kultury prawosławnej i zachodniej. Za życia swoje obrazy sprzedawał kolekcjonerom i handlarzom z Polski i zagranicy od ręki za mizerne pieniądze.
Pochodził z chłopskiej rodziny, z którą przyjechał do Polski w roku 1920. Podczas wojny brał udział w walkach o Berlin, podczas których doznał kontuzji. Jako inwalida zamieszkał w Domu Pomocy Społecznej Kalina w Suwałkach, następnie w Domu Emerytów i Rencistów w Węgorzewie. Mieszkając w Suwałkach fachową pomoc uzyskał w pracowniach Powiatowego, a potem Wojewódzkiego Domu Kultury od Jadwigi Błaszczyk-Jurkonis, artystki malarki, absolwentki łódzkiej uczelni, która próbowała wzbogacić jego warsztat malarski i która utwierdziła go w przekonaniu o własnej wartości jako artysty.
Artysta brał udział w corocznych plenerach malarskich organizowanych przez WDK w Brożówce (1979), Węgorzewie (1980), Gołdapi (1981) i Augustowie (1982), a także w wystawach zbiorowych, konkursowych i poplenerowych. Jego prace pokazywane były m.in. w Kazimierzu nad Wisłą, na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1981). W Suwałkach odbyło się kilka wystaw poświęconych twórczości Tymoteusza Muśki: w Wojewódzkim Domu Kultury wystawa malarstwa „Odcienie świata” (1993), w Galerii Sztuki Współczesnej „Chłodna 20” wystawa rysunku i malarstwa „Wspomnienie” (2005), w Bibliotece Publicznej – z okazji promocji książki Grażyny Mikłaszewicz „Był sobie Muśko”. Od roku 2017 roku w foyer SOK można oglądać stałą ekspozycję malarstwa Muśki ze zbiorów Suwalskiego Ośrodka Kultury.
Na początku lat osiemdziesiątych Wydawnictwo Łódzkie wydało zbiór reportaży „Spotkania z Suwalszczyzną” (wybór: Jerzy Gos, Bogusław Rakowski). Maryna Miklaszewska przedstawiła portret malarza pensjonariusza Domu Pomocy Społecznej w „Zawiłych miarach szczęścia”. W 2002 roku powstał film Józefa Romasza „Człowiek, który nie znał wielkiego świata”.
Tymoteusz Muśko zmarł 10 sierpnia 1985 r. w Węgorzewie. Pochowany został w rodzinnej wsi Dubno koło Bielska Podlaskiego obok matki na prawosławnym cmentarzu.
Andrzej Zujewicz
