Przed nami Narodowe Święto Niepodległości. Będzie ono jednak obchodzone inaczej niż w ostatnich latach. Przypomnijmy, jak wcześniej w Suwałkach obchodzono Święto Niepodległości. Ustanowiono je w odrodzonej Polsce dopiero w 1937 roku.
Przed II wojna światową
11 Listopada w latach 1919-1936 obchodzono jako święto wojskowe. Tak też było w Suwałkach. Na łamach „Polski Zbrojnej” tak relacjonowano suwalskie obchody 11 Listopada 1933 roku (za monografią „2 Pułk Ułanów Grochowskich im. gen. Dwernickiego 1917-1939. Dzieje i tradycje” autorstwa Adama Cz. Dobrońskiego i Krzysztofa Skłodowskiego): „O godz. 17 dnia 10 listopada delegacje oddziałów udały się na cmentarz wojskowy, celem oddania hołdu poległym i złożenia wieńców na ich grobach. O godz. 19 odbył się uroczysty capstrzyk orkiestr wojskowych i cywilnych na przepełnionym publicznością głównym placu miejskim. Właściwe święto rozpoczęło się 11 listopada od hejnału, odegranego przez trębaczy 2 Pułku Ułanów Grochowskich z wieży magistratu. Całe miasto wyległo na ulice bez różnicy stanu, wieku, narodowości i wyznania. Wszyscy byli ciekawi zobaczyć swe wojsko i młodzież, ustawiające się w karne szeregi. (…) Wszystkie oddziały przybyły w pełnym swym składzie z rekrutami. Ci ostatni – wszyscy pieszo. (…) Wreszcie przybywa komendant garnizonu – płk dypl. Dreszer, objeżdża oddziały witając się z nimi i wchodzi do kościoła. W ślad za nim wchodzą poczty sztandarowe i chorągwiane.”
Pluton trębaczy 2. Pułku Ułanów Grochowskich – fotografia z lat 1932-33. Na czele adiutant pułku rtm. Józef Jankowski i st. wachmistrz Antoni Winckiewicz. W pierwszym szeregu pierwszy z lewej plut. Tadeusz Gańko
Fot. ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Suwałkach
Czasy PRL
W czasach PRL-u ówczesne władze zabroniły publicznych obchodów Święta Niepodległości. W Suwałkach po kilkudziesięcioletniej przerwie nieoficjalne uroczystości z okazji 11 Listopada zorganizowano w 1980 r.
Przebieg tych uroczystości sprzed 40 laty w Roczniku Augustowsko-Suwalskiego Towarzystwa Naukowego w 2013 r. opisał Marcin Zwolski.
Młodzież zebrała się w budynku ZSZ CZSP czyli „mechaniaku” przy ul. T. Kościuszki. Około godz. 15.45 wyszli na ulicę. Mieli wieńce, pochodnie, flagi i szereg transparentów, m.in. z hasłami: „Żądamy prawdy w podręcznikach historii”, „Niech żyje wolna i niepodległa Polska”, „Więcej miejsc w szpitalach”. Wszystko to młodzież wykonała samodzielnie, a najwięcej przy tym pracowali Wojciech Wasilewski, Andrzej Tylenda, Wojciech Domaradzki, Dariusz Olszewski i Jan Kowalewski. W zwartym, milczącym pochodzie młodzież dotarła pod Dąb Wolności. Uroczystość rozpoczął A. Tylenda, który stwierdził m.in.: „Dzisiaj, w 62. rocznicę uzyskania niepodległości, składamy w tym miejscu w dowód naszej pamięci o tej dacie i o tym miejscu – kwiaty”. Następnie zapalono pochodnie i uczestnicy manifestacji przemaszerowali ulicami miasta na cmentarz parafialny. Przemówienie przed pomnikiem peowiaków wygłosił Andrzej Hołownia. Złożono wieńce i kwiaty, również na drugiej wojskowej mogile na tym cmentarzu. Ponownie sformowano pochód, który udał się do kościoła pw. św. Aleksandra, gdzie uroczyste nabożeństwo za poległych w latach 1917–1921 odprawił ks. Stefan Grajewski.
W trakcie uroczystości młodzież była bacznie obserwowana przez Służbę Bezpieczeństwa. Esbecy nagrali wszystkie oficjalne wystąpienia uczestników. Według danych zebranych przez funkcjonariuszy, w manifestacji uczestniczyło od 150 do 180 osób, a w nabożeństwie ok. 250. Organizatorzy z kolei twierdzili, że manifestowało około pół tysiąca osób.
Do tych uroczystości nawiązują organizatorzy Młodzieżowego Marszu Niepodległości, który odbywa się w Suwałkach od 2006 r. Fot. z roku 2019
Po ponownym odzyskaniu niepodległości
Po przywróceniu Narodowego Święta Niepodległości w Suwałkach pierwsze jego obchody oficjalnie zorganizowano przed trzydziestu laty. „Tygodnik Suwalski” w nr 5 z 1990 r. zapraszał suwalczan na uroczystości, które rozpoczynała msza św. odprawiona 10 listopada w kościele pw. św. Aleksandra w intencji Ojczyzny. Później zaplanowano odsłonięcie tablicy pamiątkowej przy ul. W. Gałaja, gdzie stał dom, w którym mieszkała Aleksandra Piłsudska. Po tej uroczystości w sali gimnastycznej szkół nr 1 i 2 rozpoczął się koncert w wykonaniu uczniów suwalskich szkół.
W niedzielę 11 listopada o godz. 11.30 pod pomnikiem poświęconym bohaterom kampanii wrześniowej przy ul. Wojska Polskiego odbył się apel poległych połączony z promocją podchorążych rezerwy na pierwszy stopień oficerski. Na zakończenie uroczystości o godz. 16.30 suwalczanie spotkali się pod Dąbkiem Wolności na tradycyjnym wiecu, po czym przeszli na cmentarz by złożyć kwiaty na grobach żołnierzy POW.
10 listopada 1990 r. odsłonięto tablicę w miejscu, gdzie stał dom, w którym mieszkała Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska. Przemawia Wojewoda Suwalski Franciszek Wasik
Fot. archiwum
Przed nami obchody 102 rocznicy odzyskania niepodległości i Narodowego Święta Niepodległości. Będą one wyjątkowe. Ze względu na stan epidemii i obowiązujące ograniczenia będą to uroczystości skromniejsze niż w ostatnich latach, ale na pewno nie zabraknie czasu na refleksję nad naszym współczesnym patriotyzmem i sposobami jego okazywania.
Obchody Narodowego Święta Niepodległości w 2019 r.
Obchody w czasie pandemii
Suwalski Urząd Miejski poinformował, że w związku z pandemią koronawirusa i związanymi z nią obostrzeniami w tym roku nie będzie możliwa organizacja obchodów Narodowego Święta Niepodległości. Mimo to Miasto Suwałki pamięta o tym dniu. Z okazji uroczystości 102. rocznicy odzyskania niepodległości odprawiona zostanie msza święta w intencji Suwalczan, a Czesław Renkiewicz Prezydent Miasta Suwałk złoży kwiaty pod pomnikami POW oraz Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Co roku w rocznicę odzyskania niepodległości Władze Suwałk zapraszały mieszkańców miasta, a w szczególności suwalskich kombatantów do wspólnego upamiętnienia tego dnia. W tym roku z powodów epidemiologicznych, wprowadzonych obostrzeń oraz troski o zdrowie Suwalczan wspólne świętowanie nie jest możliwe.
11 listopada (w środę) Czesław Renkiewicz, Prezydent Miasta Suwałk o godz. 10.15 złoży wieniec pod pomnikiem Polskiej Organizacji Wojskowej na cmentarzu przy ul. Bakałarzewskiej. O 10.30 zostanie odprawiona msza święta w konkatedrze pw. Św. Aleksandra. Po niej Prezydent Miasta Suwałk złoży kwiaty pod pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Tradycyjnie Miasto Suwałki przywita rocznicę odzyskania niepodległości świątecznymi dekoracjami. Flagami będą ozdobione nie tylko ulice, ale także najważniejsze miejsca w Suwałkach jak chociażby „Dąb Wolności”.
