Internetowa baza osób pochowanych na suwalskim cmentarzu, zajęcia dla młodzieży, porządkowanie grobów osób związanych z suwalską kulturą, plenerowa wystawa i gra terenowa – to tylko niektóre efekty projektu „Suwalski cmentarz – księgi zatrzymanego czasu” realizowanego przez Bibliotekę Publiczną im. Marii Konopnickiej w Suwałkach, a dofinansowanego przez Fundację BGK z programu „Moja Mała Ojczyzna – edycja VII”. Celem projektu było zwrócenie uwagi na wartość historyczną i artystyczną zabytkowego cmentarza przy ul. Bakałarzewskiej.

Ten projekt powstał w celu upamiętnienia mieszkańców Suwałk i Suwalszczyzny. Oprócz sławnych ludzi na cmentarzu przy ul. Bakałarzewskiej i Grunwaldzkiej znajdują się też setki grobów tych, którzy dotąd nie wystąpili w zbiorowej pamięci. Teraz przyszedł na to czas, by odczytać Księgę Zatrzymanego Czasu. W zdobywaniu informacji pracownikom suwalskiej Biblioteki Publicznej im. M. Konopnickiej pomagali wolontariusze – młodzież, dorośli oraz rodziny osób spoczywających na cmentarzu.

Przez pięć miesięcy udało się zrobić bardzo wiele:
• powstała internetowa baza osób pochowanych na suwalskim cmentarzu (www.digi.bpsuwalki.pl/tematy/cmentarz), na której zamieszczane są biogramy i inne zebrane informacje dot. zmarłych;
• zorganizowano wolontariat młodzieży – polegający na wyszukiwaniu i opracowywaniu informacji archiwalnych, przeszukiwaniu bibliotek cyfrowych i baz genealogicznych oraz na redagowaniu informacji biograficznych. Było to ponad 200 godzin pracy;
• powstał wolontariat dorosłych – chętnych do upamiętnienia swoich bliskich, dzięki czemu poznaliśmy historie tak niezwykłych osób jak Czesława Rymsza czy Scholastyka Augustynowicz;
• zorganizowano zajęcia dla młodzieży o historii cmentarza (wzięło w nich udział ponad 200 uczniów);
• przeprowadzono trzy spacery tematyczne (sztuka, literatura, historia cmentarza);
• odbyło się spotkanie finałowe – prezentacja ludzi kultury spoczywających na cmentarzu parafialnym i koncert uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st. w Suwałkach, poświęcony pamięci założycielki Suwalskiego Ogniska Muzycznego Janinie Kraśko – w Noc Bibliotek;
• miało miejsce wspólne wyjście na cmentarz, związane z uporządkowaniem najbardziej zaniedbanych zabytkowych grobów oraz odsłonięciem trzech tabliczek przy grobach zasłużonych ludzi kultury: bibliotekarki Jadwigi Towarnickiej, nauczycielki muzyki Janiny Kraśko i artysty malarza Kazimierza Górnickiego;
• powstał katalog o ludziach kultury pochowanych na cmentarzu przy ul. Bakałarzewskiej;
• udostępniono wystawę plenerową o suwalskim cmentarzu (obecnie przed siedzibą Biblioteki przy ul. E. Plater 33A, a następnie na suwalskich bulwarach);
• przygotowano grę terenową (czynna do połowy lipca).

Wprawdzie zakończył się projekt, jednak działania związane z przywracaniem pamięci o osobach zmarłych będą kontynuowane. Baza jest budowana na bieżąco, w miarę odnajdowania i pozyskiwania informacji. Bibliotekarze z Pracowni Digitalizacji i Historii Mówionej zachęcają do nadsyłania uzupełnień i wspomnień o osobach spoczywających na cmentarzu.
Częścią projektu były zajęcia z historii regionalnej – „Suwalski cmentarz – księgi zatrzymanego czasu”. Ich uczestnicy rozmawiali o tym, po co i do kogo chodzi się na cmentarz. Okazuje się, że nie tylko do bliskich, nie tylko na chwilę. Uczestnicy zajęć dowiadują się m.in. o tym, że na cmentarzu parafialnym spoczywają osoby, które śmiało można nazwać bohaterami swoich czasów. Z zajęć skorzystali uczniowie z: Zespołu Szkół Sióstr Salezjanek, Zespołu Szkół nr 4, III Liceum Ogólnokształcącego, Szkoły Podstawowej nr 4, Szkoły Podstawowej nr 9, II Liceum Ogólnokształcącego oraz uczestnicy zajęć Środowiskowego Domu Samopomocy w Suwałkach.

Kontakt: Pracownia Digitalizacjii Historii Mówionej, Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej w Suwałkach, ul. E. Plater 33A (parter), tel. 87 565 62 46, e-mail: digi@bpsuwalki.pl
Pracownia czynna wt.-pt. 9-16 (w sierpniu nieczynna).

Ludzie kultury pochowani na cmentarzu przy ulicach Bakałarzewskiej i Grunwaldzkiej ustaleni w ramach projektu „Suwalski cmentarz – księgi zatrzymanego czasu”: Mirosław Basiewicz – działacz opozycji antykomunistycznej w czasach PRL, społecznik, wydawca; Józef Czeszkiewicz – pierwszy chórmistrz ZPiT „Suwalszczyzna”, nauczyciel muzyki; Zygmunt Gałaszewski – animator kultury, fotograf, dziennikarz; Kazimierz Górnicki – artysta malarz, nauczyciel rysunku i kaligrafii w gimnazjum rządowym w Suwałkach; Norbert Hofmann-Delbor – typograf, operator składu komputerowego; Zdzisław Jaroszek – artysta plastyk, pedagog, animator kultury; Jerzy Karp – poeta, redaktor, organizator życia literackiego; Janusz Kopciał – wydawca, redaktor, animator kultury; Janina Kraśko – nauczycielka muzyki, założycielka Społecznego Ogniska Muzycznego w Suwałkach; Janina Kuszel – instruktorka tańca, nauczycielka wf-u, choreograf; Wiesław Osewski – grafik, malarz, satyryk; Bogusława Miszkiel – bibliotekarka, długoletnia organizatorka czytelnictwa w Suwałkach; Czesława Rymsza – artystka malarka, członkini POW; Franciszek Sadowski – nauczyciel, animator kultury, reżyser teatrów amatorskich; Tadeusz Smagacz – fotografik, społecznik, tłumacz; Marek Starczewski – dziennikarz, publicysta, działacz społeczny; Henryk Szynkowski – muzyk, kierownik orkiestry pierwszego składu ZPiT „Suwalszczyzna”; Jadwiga Towarnicka – bibliotekarka, działaczka społeczna, inicjatorka budowy pierwszego budynku biblioteki publicznej w Suwałkach; Stanisława Urszula Trautsolt – właścicielka księgarni, wypożyczalni i czytelni; Bolesław Walczuk – organizator życia kulturalnego powojennych Suwałk; Stanisław Józef Woś – artysta fotograf, grafik, malarz i Zdzisław Wyszkowski – chórmistrz ZPiT „Suwalszczyzna”, śpiewak, działacz społeczny.