Obchodzimy setną rocznicę polskiego zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej i wojnie polsko- bolszewickiej. To jedno z największych zwycięstw polskiego oręża w historii. Jak zwykle dzieje Suwałk i Suwalszczyzny, i tym razem były nieco odmienne niż innych ziem polskich. Przed stu laty w Suwałkach i na Suwalszczyźnie walczono z wojskami litewskimi. Oto krótkie kalendarium najważniejszych wydarzeń w Suwałkach z tamtego czasu.
12 lipca 1920 r. Litwa zawarła traktat pokojowy z Rosją sowiecką, po którym na Suwalszczyznę wkroczyły wojska litewskie równocześnie z Armią Czerwoną postępującą w głąb Polski.
Najpierw 19, a następnie 28 lipca część pracowników administracji państwowej ze starostą i policją opuściła Suwałki.
28 lipca w ratuszu zebrała się Rada Miejska Suwałk i Wydział Powiatowy sejmiku z przedstawicielami ludności miasta i okolic. W czasie spotkania powołano Radę Ludową Okręgu Suwalskiego, która miała zapewnić sprawną organizację życia społeczno- gospodarczego i bezpieczeństwo.
29 lipca pierwsze posiedzenie Rady Ludowej Okręgu Suwalskiego, któremu przewodniczył Jan Schmidt (późniejszy prezydent Suwałk). Prezesem Rady został Ksawery Rukat.
30 lipca do Suwałk wkroczyli Litwini dowodzeni przez majora Gosztowta i rotmistrza Kościałkowskiego.
10 sierpnia litewskie władze wojskowe nakazały Radzie Miejskiej Suwałk wywiesić na wieży ratusza litewską flagę narodową. Rada Miejska Suwałk odmówiła wywieszenia litewskiej flagi narodowej.
17 sierpnia do Suwałk przybył litewski minister spraw wewnętrznych Skipitis i obrony krajowej Źukas. Na ratuszu flagę Litwy wywiesili żołnierze litewscy. Rozwiązano- i zastąpiono litewską- polską milicję miejska i wiejską.
31 sierpnia rano Litwini opuścili Suwałki na wezwanie podchorążego Górnickiego. W południe do miasta wkroczyły oddziały polskiej kawalerii dowodzone przez płk Adama Nieniewskiego, a po południu żołnierze 41. Suwalskiego Pułku Piechoty.
1 września władzę w powiatach: suwalskim, sejneńskim i augustowskim objęła Rada Ludowa Okręgu Suwalskiego do czasu powrotu przedstawicieli władz państwowych. Wznowiły pracę polskie urzędy i sądy.
W czasie wrześniowych walk polsko- litewskich i Bitwy Niemeńskiej Suwałkom nie zagrażało ponowne zajęcie.
30 września w budynku suwalskiego Sądu Okręgowego (obecnie budynek Archiwum Państwowego rozpoczęły się polsko- litewskie negocjacje w sprawie przerwania działań wojennych i wytyczenia linii demarkacyjnej. Polskiej delegacji przewodniczył zaufany człowiek J. Piłsudskiego, pułkownik Mieczysław Mackiewicz.
7 października 1920 r. w Suwałkach zawarto umowę polsko- litewska, dotyczącą zawieszenia broni i ustalenia linii demarkacyjnej na Suwalszczyźnie. To największe wydarzenie historyczne do jakiego doszło w Suwałkach. Wytyczona na jej podstawie granica polsko-litewska na odcinku suwalskim do chwili obecnej nie uległa zmianie. Zapisy umowy szybko przestały obowiązywać po tzw. buncie gen. Lucjana Żeligowskiego, do którego doszło w Wilnie 10 października 1920 r.
