Za dwa lata jubileusz 300-lecia naszego miasta. Z tej okazji chcemy wspólnie z Wami wskazać najwybitniejsze postaci w historii miasta. Suwałki poszukują swojej tożsamości i tradycji historycznej, która budzi w ostatnich latach coraz większe zainteresowanie.
Na łamach „DwuTygodnika Suwalskiego” chcemy przybliżyć postaci suwalczan, które wywarły znaczący wpływ na życie naszego miasta i kraju. Będziemy się skupiali na suwalskich wątkach w ich życiu i używali współczesnego nazewnictwa np. ulic, tak by ułatwić lekturę naszym Czytelnikom. Publikowane teksty nie będą miały charakteru naukowego. A wszystko po to, by na 100-lecie wyzwolenia Suwałk ogłosić wśród Czytelników „DwuTygodnika Suwalskiego” plebiscyt na Suwalczanina 300-lecia.
W tym roku przypomnimy przede wszystkim suwalczan, którzy byli związani z wydarzeniami sprzed stu lat, gdy niepodległość odzyskiwała Polska, a nieco później Suwałki i Suwalszczyzna. Przed miesiącem przypomnieliśmy Aleksandrę Piłsudską z domu Szczerbińską, której 55 rocznicę śmierci obchodziliśmy 31 marca.
Teofil Noniewicz
Przed stu laty suwalczanie w różny sposób walczyli o niepodległą Polskę. Jedni z bronią w ręku, inni organizując suwalczan do obywatelskiego działania. Wśród tych drugich jedną z najwybitniejszych postaci był Teofil Noniewicz. W tym roku minie 90 lat od jego śmierci. Dzięki swojej ofiarności i pracy społecznej, zyskał ogromny autorytet suwalczan.
Teofil Noniewicz był jednym z założycieli Suwalskiego Lekarskiego Towarzystwa Naukowego, Straży Ogniowej Ochotniczej, Towarzystwa Oszczędnościowo-Pożyczkowego, Polskiej Czytelni Naukowej. Udzielał się w amatorskim ruchu teatralnym. W 1918 roku zarządzał społecznie szpitalem, jednocześnie zasiadając w jego Radzie Opiekuńczej. W latach 1918-19 wszedł w skład Tymczasowej Rady Obywatelskiej Okręgu Suwalskiego i został wybrany przewodniczącym Rady Miejskiej.
Noniewiczowie wywodzili się z Wileńszczyzny. Tam też w Antonoszu 1851 r. urodził się Teofil Noniewicz w rodzinie Ignacego i Marii Noniewiczów. Do Suwałk Noniewiczowie sprowadzili się w końcu lat 50-tych XIX wieku, po śmierci ojca. Teofil ukończył suwalskie gimnazjum. W tym czasie w Suwałkach odbywały się publiczne manifestacje patriotyczne. Jak napisał Andrzej Matusiewicz w „Biografiach suwalskich” znaczącą rolę w nich odgrywał jego starszy brat Kalikst, który zmarł w nie znanych okolicznościach w 1863 r. Po zdaniu matury w 1868 r. Teofil poszedł w ślady swoich starszych braci i zapisał się na wydział medyczny warszawskiej Szkoły Głównej, a po jej likwidacji kontynuował studia na Uniwersytecie Warszawskim. Po powrocie do Suwałk prowadził prywatną praktykę lekarską. W 1877 r., jako lekarz wojskowy, uczestniczył w wojnie rosyjsko-tureckiej. Później pracował w szpitalu miejskim, w 1892 r. awansując na stanowisko pierwszego lekarza.
Pracując w szpitalu opiekował się studentami, którzy odbywali praktyki lekarskie. Hasłem dr. Teofila Noniewicza była maksyma: „O honor lekarza muszą dbać wszyscy lekarze, od wzajemnego szacunku zależy szacunek społeczeństwa do nas”. Do chorych miał podejście przyjacielskie i serdeczne. W czasie wizyt w domu chorego interesował się całą jego rodziną i sytuacją materialną. Przede wszystkim chciał pomóc choremu, a nie myślał o zysku materialnym. Od ludzi biednych nie pobierał zapłaty za wizytę i często dawał im pieniądze na leki.
Teofil Noniewicz należał w 1880 r. do założycieli suwalskiego Towarzystwa Ochotniczej Straży Ogniowej. Pełnił w niej funkcję komendanta toporników, naczelnika drużyny i w latach 1919-1924 – prezesa zarządu. Był organizatorem, a następnie prezesem Polskiej Czytelni Naukowej. Był współzałożycielem suwalskiego Lekarskiego Towarzystwa Naukowego oraz przez wiele lat wiceprezesem Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności w Suwałkach. Aktywnie uczestniczył w pracach Związku Strzeleckiego i Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego oraz Towarzystwa Wzajemnego Kredytu . W 1918 r. został wybrany do Tymczasowej Rady Obywatelskiej Okręgu Suwalskiego. 7 stycznia 1919 r. został wybrany prezesem pierwszej Rady Miejskiej w Suwałkach.
Bez wynagrodzenia pracował w suwalskim więzieniu. Dzięki ofiarnej, społecznikowskiej pracy zyskał wielki autorytet i szacunek. Wyrazem tego były uroczystości zorganizowane przez miasto w grudniu 1924 r. na jubileusz 50-lecia jego pracy lekarskiej. Wówczas jego imieniem nazwano jedną z głównych ulic miasta.
Był współtwórcą klubu pod nazwą „Resursa Obywatelska” w budynku resursy. W klubie tym zorganizował pierwszą bibliotekę publiczną na Suwalszczyźnie. T. Noniewicz wieczorami przychodził do klubu, jadł kolację i grał w winta lub preferansa. Był osobą towarzyską i aktywną oraz miał duże zdolności aktorskie. Był współtwórcą Teatru Amatorskiego w Suwałkach. Ówczesne zabawy publiczne i bale zawsze łączono z występami artystycznymi. Nie było żadnej większej imprezy bez udziału doktora.
Dr Teofil Noniewicz zmarł w Suwałkach 29 września 1928 r. Odbył się bardzo uroczysty pogrzeb. W kondukcie pogrzebowym udział wzięły tłumy suwalczan, łącznie z przedstawicielami władzy, organizacji, szkół i duchowieństwa. Towarzyszyła kompania honorowa 41. Pułku Suwalskiego oraz orkiestry wojskowa i Straży Ogniowej. Został pochowany na miejskim cmentarzu w Suwałkach w grobie rodzinnym. Nad trumną przemówienie wygłosił ówczesny prezydent Suwałk Wawrzyniec Gałaj. Kreśląc obraz doktora jako przewodniczącego pierwszej Rady Miejskiej Suwałk, powiedział: „Politycznie ś. p. Doktor Teofil Noniewicz należał do tych, którzy kruszyli kajdany niewoli, a społecznie był tam, gdzie wzywał Go obowiązek. Cześć jego zacnym popiołom”.
Suwalczanie 300-lecia -Aleksandra Piłsudska część I z dnia 6 marca 2018 r.
