Z udziałem autora projektu filmowego Krzysztofa Kowalewskiego oraz historyków, samorządowców i mieszkańców miasta odbyła się promocja filmu dokumentalnego Stalag IF Sudauen. Zaprezentowany 1 września materiał poświęcony został hitlerowskiemu obozowi jenieckiemu działającemu na północnych obrzeżach Suwałk przez 3 lata II wojny światowej. Niemiecki obóz przeznaczony głównie dla sowieckich jeńców wojennych, leżący na terenie obecnego osiedla Północ funkcjonował w 1941 roku jako Oflag 68, a od 1942 do jesieni 1944 – jako Stalag IF Sudauen.

Ponad półtoragodzinny materiał pokazał obraz funkcjonowania zbrodniczej machiny unicestwiania ludzkich istnień. Powstał on w oparciu o dostępne materiały historyczne oraz relacje świadków i historyków, z których siedem osób pojawiło się bezpośrednie w filmie. Wszystko to potwierdza, że w niemieckim obozie jenieckim zlokalizowanym na obszarze dzisiejszego osiedla Północ (między dzisiejszymi ulicami M. Reja, gen. K. Pułaskiego, A.Wierusz- Kowalskiego) w wyniku głodu, zimna i chorób życie straciło kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej. Pochodzili oni z azjatyckich oraz europejskich krajów i zostali po 17 września 1939 r. siłowo wcieleni do sowieckich formacji wojskowych. Ze źródeł, do których dotarł reżyser filmu wynika, że w Stalagu przebywali obywatele z kilkudziesięciu krajów, m.in. z Włoch, Hiszpanii, Białorusi oraz Polski. Szacuje się, że zginęło w nim nawet 50 tysięcy ludzi.

Przebywając przez ponad dwa lata od gołym niebem (baraki pojawiły się dopiero pod koniec 1943 r.) więźniowie zmuszani byli do niewolniczej pracy, głodzeni do tego stopnia, że dopuszczali się kanibalizmu oraz wzajemnego zabijania się dla przerzuconego przez płot warzywa. Ciała zmarłych wywożone były do pobliskiego lasu (na obrzeżach Prudziszek i Szwajcarii), gdzie wrzucane były warstwami do olbrzymich rowów oraz posypywane wapnem i chlorem. Po ich zapełnieniu kopano kolejne rowy. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się Cmentarz Żołnierzy Radzieckich.

Okazuje się, że trudno jest znaleźć jakiekolwiek naukowe opracowania opisujące historię obozu Stalag IF Sudauen. Jedynym obiektem upamiętniającym ofiary działania obozu jest cmentarz przy ulicy M. Reja w Suwałkach, a do niedawna była jeszcze obozowa łaźnia.  Na rezultaty badań czeka wiele osób.  Inspiracją do stworzenia filmu dokumentalnego była książka Edmunda Sobonia pt.: „Stalag IF Sudauen – piekło pod niebem suwalskim”. Pozycja w sposób obszerny wraz z relacjami wówczas żyjących jeszcze świadków i rodzin ukazała istnienie obozu oraz uzmysłowiła dramat ludzi, którzy w męczarniach stracili życie.

Filmowe zadanie udokumentowania historii Suwałk zostało zrealizowane w ramach przyznanego początku ubiegłego roku stypendium artystycznego Prezydenta Miasta Suwałk w dziedzinie kultury. Obecny na prezentacji materiału Czesław Renkiewicz, prezydent Suwałk zapowiedział prezentowanie materiału mieszkańcom:

– Film powinni poznać Suwalczanie. Daje on obraz tego co działo się na rubieżach naszego miasta.  Na bezpłatne projekcje już niebawem powinien zaprosić Suwalski Ośrodek Kultury.

Reżyserem filmu „Stalag IF Sudauen” jest Krzysztof Dawid Kowalewski – suwalczanin, filmowiec i fotograf, założyciel komercyjnych marek filmowych: 3FILM i 3FILM Commercial. Z pomocą finansową twórcom wyszli ponadto przedsiębiorcy, którzy udzielili wsparcia finansowego przyjmując rolę mecenasów filmu. O dalszych pracach badawczych, które jak wynika będą trwały nadal mówi sam autor filmu:

 

– Nieustannie poszukujemy kontaktów do kolejnych osób, które miały styczność z obozem Stalag IF Sudauen. Musimy docierać do archiwów i ciągle poszukiwać świadków lub ich zapisów o tym co przeżyli i widzieli lub słyszeli. Rozmawiamy z historykami, rodzinami świadków i osobami, które mogą coś wnieść do naszych dalszych działań. Ciągle pojawia się coś nowego, jak chociażby fakt podarowania mi albumu zawierającego 100 zdjęć zrobionych w obozie. Ciekawy jest też nowy wątek do którego dotarł dr Stefan Marcinkiewicz. Nasz ekspert znalazł poszlaki pozwalające przypuszczać, że w suwalskim obozie mógł przebywać syn Stalina.