Odeszli – wspomnienia o zmarłych Suwalczanach

Zbliża się 1 listopad, czas, w którym wspominamy tych, którzy odeszli. Od listopada 2018 r. pożegnaliśmy wielu suwalczan i osoby związane z naszym miastem.

12 lutego w wieku 78 lat zmarł dr JANUSZ KOPCIAŁ – bibliotekarz, nauczyciel, wydawca, redaktor, organizator życia kulturalnego w Suwałkach. Na początku lat siedemdziesiątych osiedlił się w Suwałkach. Współtworzył struktury organizacyjne jednostek kultury w mieście i województwie suwalskim. W 1977 r. został dyrektorem Wojewódzkiego Domu Kultury w Suwałkach. W dużej mierze to za jego sprawą, po kilkuletniej przerwie reaktywowano Zespół Pieśni i Tańca „Suwalszczyzna”. W „Krajobrazach” był autorem rubryki pod tytułem Suwalsko-Mazurskie od A do Z, będącej próbą stworzenia encyklopedii regionalnej. Pisał też w „Jaćwieży”. Założył jedną z pierwszych suwalskich prywatnych oficyn wydawniczych – Wydawnictwo „Hańcza”. W lipcu 2018 r. suwalscy radni przyznali mu tytuł „Zasłużony dla Miasta Suwałk”.
***
17 lutego w wieku 61 lat zmarł ksiądz prałat RYSZARD GWIAZDOWSKI, który w latach 2000-2011 pełnił posługę proboszcza w konkatedrze pw św. Aleksandra w Suwałkach. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1988 r. Posługę kapłańską pełnił w: Węgorzewie, Ełku i w suwalskiej parafii konkatedralnej. W 2002 r. biskup ełcki Edward Samsel obdarzył go godnością Kanonika Honorowego Sambijskiej Kapituły Konkatedralnej. W 2007 r. Stolica Apostolska obdarzyła ks. R. Gwiazdowskiego godnością Kapelana Honorowego Jego Świątobliwości. Po przebytym zawale w 2011 r. został przeniesiony do parafii świętej Teresy z Avila w Wiżajnach. Zmarł w szpitalu w Warszawie.
***
23 marca w wieku 107 lat zmarła DAGMAR FALK – uczestniczka Szwedzkiej Ekspedycji Jaćwieskiej, Honorowa Obywatelka Suwałk, wielka miłośniczka Polski i Polaków. W latach 1959-1980 Dagmar Falk zajmowała się w całości stroną organizacyjną Szwedzkiej Ekspedycji Jaćwieskiej. Uczestniczyła u boku Knuta Olofa Falka we wszystkich wyjazdach badawczych na Suwalszczyznę. Nawiązała wiele kontaktów z mieszkańcami naszego regionu. W 2007 roku D. Falk przekazała całą spuściznę naukową męża oraz wiele materiałów Szwedzkiej Ekspedycji Jaćwieskiej Muzeum Okręgowemu w Suwałkach.

***

5 lipca po ciężkiej chorobie, w wieku 62 lat zmarła JADWIGA OLBRYŚ. 38 lat pracowała w Urzędzie Miejskim w Suwałkach. Przez lata jako naczelnik i zastępca naczelnika Wydziału Oświaty, Wychowania i Sportu nadzorowała jednostki prowadzące działalność w zakresie kultury fizycznej, sportu i rekreacji. Współdziałała z klubami sportowymi i stowarzyszeniami. Była członkiem Rady Sportu przy Prezydencie Miasta Suwałk i Suwalskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego, a ostatnio także wiceprezesem zarządu Wigry Suwałki S.A. W 2017 r. została odznaczona Złotym Medalem za Długoletnią Służbę.
***
7 lipca po długiej chorobie w wieku 72 lat zmarł ZYGMUNT GAŁASZEWSKI – jeden z najwybitniejszych organizatorów życia kulturalnego w ostatnim 40-leciu w Suwałkach. Był wieloletnim dyrektorem suwalskich placówek kultury w latach 80- i 90-tych dyrektorem Wojewódzkiego Domu Kultury w Suwałkach. W 2003 r. zarządzał Regionalnym Ośrodkiem Kultury i Sztuki. W czasach, gdy kierował WDK Suwałki powstała jedna z najciekawszych w Polsce grup fotograficznych PAcamera (w 1985 r.) oraz Galeria Chłodna 20 i Suwalski Teatr Animacji.
W znaczący sposób przyczynił się też do rozwoju lokalnych mediów: „Tygodnika Północnego”, suwalskiej redakcji Polskiego Radia Białystok oraz suwalskiej placówki TVP, które znalazły miejsce w WDK w latach gdy kierował on tą placówką. Z. Gałaszewski pisywał też do: „Tygodnika Suwalskiego” oraz innych gazet i czasopism lokalnych. Był również redaktorem naczelnym „Tygodnika Suwalskiego”.
***
22 sierpnia zmarł STANISŁAW KOCHAŃSKI – znany suwalski lekarz, społecznik, radny II kadencji Rady Miejskiej w latach 1994-1998. Urodził się 18 stycznia 1935 roku. Pracował w Szpitalu Powiatowym i Szpitalu Wojewódzkim w Suwałkach, Poliklinice WUSW, ZOZ Suwałki, Wojewódzkiej Komendzie Policji Państwowej, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i Medycznym Studium Zawodowym w Suwałkach oraz prowadził prywatną praktykę lekarską. Był specjalistą w zakresie pediatrii. Działał w Polskim Towarzystwie Lekarskim i Akcji Katolickiej.
***
W sierpniu w wieku 66 lat zmarła MARIA LUCYNA JANISZEWSKA – nauczycielka, wychowawczyni i wieloletnia dyrektor Zespołu Szkół nr 4 w Suwałkach. Urodziła się w Augustowie. Ukończyła chemię na Filii UW w Białymstoku oraz Studium Menedżerskie w Szkole Głównej Handlowej. W latach 1991-2011, gdy kierowała Zespołem Szkół nr 4, placówką która dostosowała swoją ofertę edukacyjną do potrzeb rynku pracy oraz stała się jedną z najlepszych szkół średnich w mieście. Obok dotychczasowych kierunków jak technik ekonomista i technik handlowiec, pojawił się technik hotelarstwa. Szkoła nawiązała kontakty ze szkołami w Niemczech, Francji i szkołą ekonomiczną w Wilnie. Za swoje osiągnięcia otrzymała nagrodę Ministra Edukacji Narodowej.
***
19 września po długiej i ciężkiej chorobie w wieku 82 lat zmarł LECH IWANOWSKI – zasłużony działacz sportowy i niestrudzony popularyzator sportu. Wieloletni prezes Suwalskiej Federacji Sportu, wiceprezes Suwalskiego Klubu Badmintona i honorowy członek tego klubu. Znany wszystkim suwalskim kibicom lekkoatletyki. Przez wiele lat żadna impreza lekkoatletyczna w Suwałkach nie mogła się odbyć bez udziału śp. Lecha Iwanowskiego. Był też sędzią narciarskim (m.in. sędziował Bieg Jaćwingów oraz skoki narciarskie na Wielkiej Krokwi w Zakopanem) i kolarskim.

***
20 września w wieku 57 lat zmarł ZDZISŁAW KONCEWICZ, radny i przewodniczący suwalskich struktur NSZZ „Solidarność”. W latach 2002-2019 był radnym przez pięć kadencji Rady Miejskiej w Suwałkach, w której ostatnio przewodniczył Komisji Strategii i Rozwoju Gospodarczego. Działał też w Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W latach 1991-2001 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego i przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” przy SP ZOZ w Suwałkach. W latach 1995-1999 był najpierw wiceprzewodniczącym, a później przewodniczącym Regionalnej Sekcji Służby Zdrowia NSZZ „Solidarność. Od 1999 roku Z. Koncewicz był przewodniczącym suwalskich struktur „Solidarności”. Zasiadał w Prezydium i Zarządzie Regionu Podlaskiego NSZZ „Solidarność”.

Marek Starczewski (28 II 1939-17 X 2018)

Marek Starczewski był warszawiakiem, lecz jego rodzice pochodzili z Kresów skąd musieli uchodzić. Marek pojawił się na świecie pół roku przed wybuchem drugiej wojny światowej. Żeby przeżyć wojnę jego rodzina musiała schronić się na wsi w okolicach Grójca. Po wojnie, przez Łódź i Kraków, wrócili do stolicy. W 1962 r. Marek ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, a potem, już pracując, uzupełniał wiedzę na Wydziale Dziennikarstwa UW. Bo właśnie w tym kierunku zmierzały jego zainteresowania.
Kiedy w tzw. dorosłym życiu, „porozchodziliśmy się” w różne strony, Marek współpracujący wcześniej m.in. ze „Sztandarem Młodych”, trafił do Biura Analiz Prasowych koncernu prasowego RSW „Prasa-Książka-Ruch”. Praca ta nie mogła go na dłużej zadowalać, bo miał ambicję zapisania czegoś znaczniejszego w swym życiorysie.
Kiedy więc w 1980 r. wspomniany koncern tworzył w nowych województwach tygodniki regionalne Marek nie zawahał się. Mając w oczach zapamiętane z młodzieńczych wędrówek krajobrazy Suwalszczyzny, wyruszył tam właśnie, by tworzyć tygodnik Suwalsko-Mazurski „Krajobrazy”, który rychło okazał się jednym z najbardziej interesujących pism regionalnych w kraju. Jego siłą był reportaż i inicjatywność redakcji, którą kierował przez 10 lat. Wymyślił m.in. jeden z bardziej znanych konkursów dla reporterów „Scalanie wartości”. Był pomysłodawcą przyznawania medalu „Za odwagę w myśleniu i działaniu”. Gościł dwukrotnie w Suwałkach Ogólnopolskie Konfrontacje Dziennikarzy Pism Regionalnych. „Krajobrazy” znane też były z licznych inicjatyw np. fachowych dyżurów dla czytelników. W ich rezultacie poznał swoją żonę Ewę, która jako psycholog zgłosiła z koleżanką akces na dyżurowanie.
Na początku lat 90-tych „Krajobrazy” zostały sprywatyzowane i Marek jeszcze przez 5 lat, pozostał w nich sekretarzem redakcji. Dodatkowo angażował się coraz bardziej w działalność powstałej Polsko-Litewskiej Izby Gospodarczej Rynków Wschodnich, zostając w niej zastępcą dyrektora. Sporym sukcesem było doprowadzenie, w 10-lecie wznowienia stosunków dyplomatycznych Polski z Litwą, do odbycia w 2001 r. Międzynarodowych Targów Kowieńskich. Odbywały się one pod patronatem i z udziałem prezydentów obu państw, w tym związanego z targami forum gospodarczego.
Działał równie aktywnie w Krajowej Izbie Gospodarczej. Zajmując się promowaniem eksportu polskich przedsiębiorstw do krajów bałtyckich i azjatyckich, m.in. zredagował ponad 20 skryptów, w tym „Przewodnik rynkowy dla przedsiębiorstw”. Prowadził też bardzo liczne szkolenia na temat gospodarki i warunków współpracy na rynkach wschodnich. Ponadto przewodniczył Radzie Programowej „Tygodnika Suwalskiego”. Był redaktorem wydawanych książek przez Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych „Nad Czarną Hańczą” i współpracował z miejscową telewizją internetową. Nawet kiedy w związku z pogarszającym się zdrowiem nie wychodził zbyt często z domu, można było liczyć na przesyłane przez niego elektroniczną pocztą uwagi i spostrzeżenia. Tą pocztą bombardował nas niemal codziennie licznymi informacjami z Suwałk i „Znad Wilii”.
Dla przyjaciół i licznych ważnych spraw pojawiał się w stolicy kilka razy rocznie. Obowiązkowo, z końcem roku na przyjacielskich Andrzejkach, na które przynosił butelkę ulubionej litewskiej „Starki” i częstował po naparstku przyjaciół, czym zasłużył na ksywę „Starka”. Przywoził też łuski z karpia, które rozdawał prosząc, aby je głęboko schować do portfeli, by strzegły stanu naszych finansów do kolejnego roku. W 2018 r. już nie zdążył dopełnić tej tradycji, odszedł 17 października, w 79 roku życia.
W maju 2019 r. kilku jego przyjaciół wybrało się do Suwałk na jego grób, przekonując się, że Marek pozostaje tam w dobrej pamięci, jako człowiek, z którym zawsze można było porozmawiać, z dystansem do siebie, otwarty na innych i ich problemy. Był człowiekiem, który pokochał Suwalszczyznę i tę miłość wytrwale dzielił z rodzinną Warszawą. Po Jego odejściu uświadomiliśmy sobie jak wiele mu zawdzięczamy, jak bardzo pomagał nam swoim istnieniem, przyjaźnią i zaraźliwie promieniującą aktywnością.

Przyjaciele Marka

Jerzy Karp (20 X 1956-12 X 2019)

12 października w wieku 63 lat zmarł suwalski poeta Jerzy Karp. Urodził się 20 października 1956 roku w Suwałkach. Był poetą, organizatorem życia literackiego, twórcą i redaktorem pisma literacko-kulturalnego „Pauza”. Został laureatem nagrody Prezydenta Miasta Suwałk w dziedzinie twórczości artystycznej w 2005 roku. Napisał cztery książki poetyckie: „Wiersze 1980-1989”
– Suwałki 1990, „Wiersze drugie”
– Warszawa 1994, „Clochard i inne wiersze” – Suwałki 2000, „Impresje suwalskie” – Suwałki 2009.
Przed kilkoma tygodniami śp. Jerzy Karp przyniósł do redakcji „DwuTygodnika Suwalskiego” wiersz, którego nie zdążyliśmy wydrukować. Dedykował go swoim św. pamięci Przyjaciołom: Wiesławowi Osewskiemu, Stanisławowi J. Wosiowi, Januszowi Kopciałowi, Markowi Starczewskiemu.