26 i 27 września na obrzeżach Suwałk w Szwajcarii w pobliżu rezerwatu Cmentarzysko Jaćwingów na kilkunastu stoiskach prezentowano pradziejowe rzemiosło – garncarstwo, tkactwo, ozdoby. Były turnieje dla wojów i pokazy archeologii eksperymentalnej. A to wszystko obejrzeć można było na największej imprezie archeologiczno-historycznej w północno-wschodniej Polsce, czyli na Jaćwieskim Festynie Archeologicznym Szwajcaria 2025.

W pierwszym dniu festynu uczestniczyły głównie zorganizowane grupy z suwalskich szkół. W większości pokazów zwiedzający mogli spróbować swych umiejętności pod okiem fachowej obsługi.

Atmosferę dopełniała muzyka inspirowana dawnymi tradycjami. Nikt tak nie gra na bębnach jak Dariusz Pojawa, który o tym instrumencie wie wszystko .

Turniej Wojów o Skarb Skomanda po ciężkich bojach wygrał wojownik Szernas z Pera Sudinoi, który w finale pokonał Wodza Oczko z Pera Sudinoi, a trzecie miejsce zajął Litwin Henrikas z Pajauta.

Każdy mógł sprawdzić się w warsztacie garncarskim w lepieniu naczyń i ozdób glinianych, a przybyli widzowie mieli okazję poznać tradycyjne rękodzieło i średniowieczne techniki i rzemiosła, jakimi posługiwali się Jaćwingowie.

Jaćwingowie byli ludem wojowniczym zamieszkującym do późnego średniowiecza obszar pomiędzy środkowym Niemnem, Narwią a Wielkimi Jeziorami Mazurskimi. W wyniku walk z Rusinami, Polakami i Krzyżakami oraz akcji kolonizacyjnej, obszar Jaćwieży pomniejszył się. Na ostatnim etapie objął dzisiejszą Suwalszczyznę i wschodnie Mazury. Upadek Jaćwingów pod dowódz-
twem Skomanda nastąpił w 1283 r. po klęsce w walce z Krzyżakami.

W życiu codziennym w pradziejach i okresie wczesnohistorycznym mieszkańcy naszego regionu musieli sami sobie radzić. Zajmowali się też tkactwem i wyrobem odzieży. Do jej konserwacji wykorzystywali m.in. dziegć.

Tegoroczny festyn był wyjątkowy, ponieważ inaugurował budowę Jaćwieskiego Centrum Archeologicznego w Szwajcarii, dzięki dofinansowaniu Unii Europejskiej z programu Interreg, projekt LTPL00455 „The Mysterious Land of the Yotvingian Tribe”. Wkład własny zapewniło Miasto Suwałki.

Jaćwieskie Centrum Archeologiczne ma powstać w miejscu, gdzie w latach 50-tych i 60-tych XX wieku odkryto cmentarzysko kurhanowe w miejscowości Szwajcaria k. Suwałk, które pochodzi z okresu rzymskiego i wędrówek ludów.

Głównym organizatorem festynu było Muzeum Okręgowe w Suwałkach we współpracy z Urzędem Miejskim w Suwałkach, Nadleśnictwem Suwałki, Zarządem Dróg i Zieleni i Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej w Suwałkach.