13 grudnia mija 41 rocznica ogłoszenia stanu wojennego w Polsce. Dotknął on wielu suwalczan i mieszkańców ówczesnego województwa suwalskiego. W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. w suwalskim internowano 34 osoby, a do końca 1981 roku kolejnych czterdzieści. W następnym roku zatrzymano jeszcze dziewiętnaście osób. Wśród 93 internowanych 31 pochodziło z Suwałk. To dużo, biorąc pod uwagę słaby stan organizacyjny opozycji w regionie. Ogółem w stanie wojennym w województwie suwalskim za działalność opozycyjną aresztowano bądź skazano na kary więzienia co najmniej 45 osób.
Wydarzenia sprzed 40 lat miały ogromny wpływ na życie wszystkich mieszkańców Suwałk, ale najmocniej dotknęły internowanych, ich rodziny i najbliższych. Niektórzy musieli opuścić Polskę. W 1982 r. Wydział Paszportów KWMO w Suwałkach zezwolił na wyjazd z kraju osiemnastu internowanym i 44 członkom ich rodzin. Dziś chcemy przypomnieć czterech nieżyjących bohaterów tamtych wydarzeń w Suwałkach, którzy na pewno zasługują na przywrócenie w zbiorowej pamięci suwalczan bo pamięć o przeszłości kształtuje wspólnotę lokalną . Przygotowując ten materiał korzystaliśmy z materiałów zawartych w „Encyklopedii Solidarności” i „Suwalskim Słowniku Biograficznym” napisanych przez Jarosława Schabieńskiego i Marcina Zwolskiego.
Aleksander Seredyński
Dla wielu suwalczan był symbolem pracy organicznej i walki o niepodległość w czasach PRL oraz wysokich standardów moralnych. Urodził się 1 października 1923 r. w Lipniaku k. Suwałk. Pracował jako nauczyciel historii w suwalskich szkołach. Od października 1980 r. należał do NSZZ „Solidarność”. Współorganizował rocznicowe manifestacje patriotyczne. Zainicjował utworzenie przy suwalskim I LO Drużyny Harcerskiej im. J. Piłsudskiego. Po ogłoszeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. wraz z Weroniką Merecką i Jerzym Brocem znalazł się w delegacji „Solidarności”, która usiłowała uzyskać informacje w Urzędzie Wojewódzkim i KW PZPR w Suwałkach o internowanych z Suwalszczyzny. Następnego dnia zorganizował spotkanie w parafii św. Aleksandra, a już 15 grudnia został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Suwałkach (w budynku aresztu) na podstawie decyzji wydanej przez suwalską Komendę Wojewódzką Milicji Obywatelskiej. Potem trafił do ośrodka internowania w Darłówku. 7 lipca 1982 r. zwolniono go z internowania. W 1982 r. przeszedł na wymuszoną przez władze wcześniejszą emeryturę. A. Seredyński nie zaprzestał działalności opozycyjnej. W latach 1982-1989 był wielokrotnie przesłuchiwany i zatrzymywany przez milicję i SB. Przez cały ten czas działał w podziemiu. Zajmował się kolportażem podziemnych wydawnictw. Przekazywał osobom represjonowanym fundusze zbierane w USA przez emigrantów, działaczy Solidarności z Suwałk. W 1989 r. współpracował z Komitetem Obywatelskim „Solidarność”. W 1990 r. powrócił do pracy w suwalskim Kuratorium Oświaty i Wychowania. Kiedy w 1992 r. przeszedł na emeryturę, wciąż był darzony wielkim szacunkiem wśród nauczycieli i w środowisku dawnych działaczy opozycji niepodległościowej. Zmarł 21 stycznia 2001 r. w Suwałkach. 2 marca 2020 r. uchwałą Rady Miejskiej otrzymał pośmiertnie tytuł „Zasłużony dla Miasta Suwałk”. Jego imię nadano rondu u zbiegu ulic: rtm. W. Pileckiego, Północnej i Armii Krajowej.
Jarosław Słabiński
Był sądzony w jednym z pierwszych procesów politycznych stanu wojennego w województwie suwalskim. Proces okazał się porażką aparatu represji. J. Słabiński urodził się 25 sierpnia 1949 r. w Suwałkach. W latach 70-tych pracował w suwalskim PKS, a potem w Wytwórni Podkładów Strunobetonowych Kolbet. Był wiceprzewodniczącym Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” oraz przewodniczącym suwalskiego Oddziału Zarządu Regionu. W nocy z 13 na 14 grudnia 1981 r. próbował spalić związkową dokumentację w siedzibie NSSZ „Solidarność” w Suwałkach przy ul. T. Kościuszki 32. Następnie został zatrzymany i internowany w Suwałkach. Po pobiciu 18 stycznia 1982 r. na tzw. ścieżce zdrowia napisał list do żony, w którym opisał zachowanie funkcjonariuszy i sugerował rozkolportowanie przedstawionego opisu. Po kilku dniach wszczęto przeciw niemu śledztwo w trybie doraźnym. Rozpatrujący sprawę na wyjazdowym posiedzeniu w Suwałkach Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego nie tylko uniewinnił J. Słabińskiego – oskarżonego o przekazywanie z ośrodka odosobnienia wiadomości szkalujących organa SB i Służby Więziennej – ale przedstawiając uzasadnienie, odczytał fragmenty listów zawierających te wiadomości, wywołując śmiech obecnych na sali widzów. J. Słabiński był zatrzymany w ośrodkach internowania w Suwałkach i Kwidzynie, gdzie uczestniczył w buncie 16 internowanych. Z internowania zwolniono go 20 października 1982 r. 3 listopada 1982 r. wraz z rodziną wyemigrował do USA, skąd do 1989 r. współorganizował pomoc dla osób represjonowanych na Suwalszczyźnie. Zmarł 25 czerwca 2005 r. w Southampton (USA).
Tadeusz Tylenda
Jeden z inicjatorów powołania struktur NSZZ „Solidarność” w Suwałkach. Urodził się 5 lipca 1937 r. w Suwałkach. Pracował w suwalskim PKS. Był przewodniczącym Komisji Zakładowej w PKS oraz przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego w Suwałkach i szefem suwalskiej Delegatury MKZ Pojezierze. Był członkiem Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania. Internowany 13 grudnia 1981 r., więziony w Suwałkach, a następnie w Kwidzynie. W maju 1982 r. po tym jak nie zgodzono się na jego leczenie zgodnie ze wskazaniem lekarza, podjął głodówkę. Został zwolniony 26 maja 1982 r. Pracował w redakcji podziemnego pisma „Kres”, był członkiem Tymczasowego Zarządu Regionu Pojezierze NSZZ „Solidarność”. Od 1984 r. organizował regularne wyjazdy na grób ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie. W 1997 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 8 kwietnia 2008 r. w Suwałkach.
Krzysztof Zadrąg
Najdłużej z suwalczan był internowany, bo aż przez 11 miesięcy. Urodził się 15 października 1938 r. w Krasnymstawie. Był lekarzem na Lubelszczyźnie, na Helu, a w latach 1971-83 jako lekarz-radiolog pracował w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Suwałkach. Był przewodniczącym NSZZ „Solidarności” w suwalskiej służbie zdrowia oraz członkiem władz związku w Suwałkach. Zainicjował wspólnie z T. Tylendą największą akcję prowadzoną przez suwalską „Solidarność”, zmierzającą do przekazania nowo wybudowanego suwalskiego gmachu KW PZPR na cele służby zdrowia. 13 grudnia 1981 r. został internowany w Suwałkach, a potem przebywał w Kwidzynie. W sierpniu 1982 r. uczestniczył w buncie, w czasie którego został ranny, gdy udzielał pomocy lekarskiej innym pobitym. 12 listopada 1982 r. zwolniono go z internowania. Na wolności zajmował się kolportażem pism podziemnych. On i jego najbliżsi byli nękani i zastraszani przez tzw. „nieznanych sprawców”. K. Zadrąg z rodziną w październiku 1983 r. wyjechał do Kanady, gdzie pracował jako technik ultrasonografii. Zmarł 12 września 2000 r. w Toronto (Kanada) tuż po powrocie z wizyty w Suwałkach.
