Suwalczanie 300-lecia

Za rok jubileusz 300-lecia naszego miasta. Z tej okazji na łamach „DwuTygodnika Suwalskiego” przybliżamy postaci nieżyjących suwalczan, które wywarły znaczący wpływ na życie naszego miasta i kraju. Skupiamy się na suwalskich wątkach w ich życiu i używamy współczesnego nazewnictwa np. ulic, tak by ułatwić lekturę naszym Czytelnikom.
Publikowane teksty nie mają charakteru naukowego, lecz raczej stanowią zapis pamięci historycznej. A wszystko po to, by na 100-lecie wyzwolenia Suwałk ogłosić wśród Czytelników „DwuTygodnika Suwalskiego” plebiscyt na Suwalczanina 300-lecia. Dotąd przypomnieliśmy 26 postaci wybitnych suwalczanek i suwalczan. Tym razem przypominamy dwie osoby duchowne: jedyną błogosławioną pochodzącą z Suwałk oraz księdza przyjaciela najuboższych i potrzebujących pomocy suwalczan.

Eugenia Mackiewicz

Pochodząca z Suwałk błogosławiona Maria Kanizja. Beatyfikowana 5 marca 2000 r. przez Jana Pawła II. Jej imię nosi jedna z suwalskich ulic.
Urodziła się 27 września 1903 roku w Suwałkach w rodzinie Wiktora i Bogumiły Mackiewiczów. Rodzina ta mieszkała w drewnianym parterowym budynku przy ul. T. Noniewicza (obecnie parking przy Browarze Północnym). E. Mackiewicz miała pięcioro rodzeństwa: Wacław, Leopold, Jadwiga, Eugenia i Alfons. Ich życie domowe wspominała Jadwiga Mackiewicz („Jaćwież” nr 20): „Rodzice (…) byli bardzo religijni. Nasz dziadek poświęcił cały majątek, żeby pojechać do Rzymu. Pamiętam, że (…) kiedy przyjeżdżał do nas, budził nas o godzinie 6 i śpiewaliśmy Godzinki.” Lata młodości E. Mackiewicz w „Jaćwieży” opisał Zbigniew Fałtynowicz: „Pierwszą komunię Świętą Eugenia przyjęła w wieku dziewięciu lat w kościele pw. św. Aleksandra. Rok później rozpoczęła naukę w rosyjskim Państwowym Gimnazjum w Suwałkach w tzw. klasie wstępnej. Przerwał ją wybuch wojny. Rodzina Mackiewiczów opuściła miasto i udała się nad Dniestr, do Mohylewa. Tam Eugenia kontynuowała gimnazjalną naukę (klasy I-III)”. W Mohylewie zmarła matka Eugenii.
W czerwcu 1918 r. rodzina Mackiewiczów wróciła do Suwałk, gdzie E. Mackiewicz uczęszczała do gimnazjum im. M. Konopnickiej, a po ukończeniu szóstej klasy wyjechała do Wilna do Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek, aby tam jako aspirantka kontynuować naukę. Konieczność opieki nad ojcem zmusiła Eugenię do powrotu do Suwałk, gdzie w latach 1923-26 uczyła się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim im. Józefy Joteyko. Została nauczycielką. W latach 1929-33 uczyła w szkole powszechnej w Szczytnikach koło Brześcia, gdzie zamieszkała z ojcem i bratem Leopoldem, już wówczas księdzem. Po śmierci brata-księdza Eugenia podjęła decyzję o wstąpieniu do Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. Życie zakonne rozpoczęła 24 lipca 1933 r. w Warszawie. Potem trafiła do Ostrzeszowa i Wilna. W 1934 roku rozpoczęła formację nowicjacką we włoskim Albano. Otrzymała zakonne imię Maria Kanizja. 16 lipca 1936 r. złożyła pierwsze śluby i powróciła do Polski. Pracowała jako nauczycielka w szkole nazaretanek w Kaliszu, a potem w Nowogródku. Siostra M. Kanizja uczyła religii, języka polskiego, matematyki oraz robót ręcznych. Trwało to do 31 lipca 1943 r.
Tak te wydarzenia opisał Z. Fałtynowicz w Jaćwieży z 2002 r.: „Oto przyszedł do sióstr Niemiec w cywilu i przedłożył ustne polecenie komisarza, aby wszystkie siostry stawiły się dzisiaj o godz. 7.30 wieczorem w komisariacie (…) Ulicą 3 Maja pod górę, dość żywym krokiem, podążały parami spowite w czarne habity i welony, postacie sióstr (…) Kto z mieszkańców miasta widział je w tym pochodzie, widział je na ziemi wśród żywych po raz ostatni…” 11 sióstr nazaretanek z Nowogródka, w tym Eugenia Mackiewicz wczesnym rankiem 1 sierpnia 1943 r. zostało rozstrzelanych przez Niemców.

Ksiądz Jerzy Jan Zawadzki

Suwalski duchowny Kościoła rzymskokatolickiego, przyjaciel najuboższych i potrzebujących pomocy mieszkańców Suwałk. Jego imię nosi jedna z suwalskich ulic.
Urodził się 15 czerwca 1950 roku we Wrocławiu. Następnie studiował w: Metropolitalnym Wyższym Seminarium Duchownym we Wrocławiu (1969–1973), na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (1974) i w Wyższym Seminarium Duchownym w Łomży (1975–1976). Święcenia kapłańskie otrzymał w 1976 roku.
Z Suwałkami związany od 1974 roku. Tak tę chwilę wspominał w „Tygodniku Suwalskim” w 2006 r.: „Na Suwałki namówił mnie biskup Mikołaj Sasinowski i polecił ks. Kazimierzowi Hamerszmitowi. Pamiętam był 30 sierpnia 1974 roku. Wysiadam ja w tych Suwałkach z autobusu, a tu egipskie ciemności. Podobno była jakaś awaria. Na szczęście, z dworca do kościoła świętego Aleksandra niedaleko, więc jakoś dotarłem. Ksiądz Hamerszmit już na mnie czekał, kolację jedliśmy przy świeczce, przy pełgającym płomyku też zasypiałem w nowym, nieznanym miejscu.”
Początkowo pracował jako katecheta, a następnie jako duchowny suwalskich parafii: wikariusz Parafii św. Aleksandra oraz proboszcz Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa – od jej utworzenia w 1992 r., aż do śmierci. W 1993 r. zainicjował powstanie przy Parafii NSPJ pierwszej w Polsce szkoły podstawowej dla dzieci romskich. Współorganizował w Suwałkach szkoły niepubliczne oraz akcje pomocy dla najuboższych, bezdomnych i innych osób wykluczonych społecznie. W 1981 r. zainicjował spotkanie założycielskie MKZ NSZZ „Solidarność” w Suwałkach. Był też opiekunem Związku, organizatorem niezależnych koncertów, wieczorów poetyckich, wykładów, kolportażu prasy i wydawnictw podziemnych.
Od 1985 roku był dyrektorem Ośrodka Studiów Teologicznych – a od 1993 r. Wyższej Szkoły Służby Społecznej im. Ks. F. Blachnickiego. Duszpasterz diecezjalny Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, uznawany za kapelana osób niepełnosprawnych. Obdarzony wielka charyzmą, nazywany „pasterzem suwalskiej biedoty”. W „Tygodniku Suwalskim” z 2008 r. tak opisaliśmy jego działalność: „Im dłuższa była kolejka potrzebujących, tym więcej starań czynił, żeby im pomóc. Suwalczanie wspominają też, że gdy chodził po kolędzie, to w jednych domach przyjmował pieniądze, a w drugich je zostawiał. Żył niezwykle skromnie. Niczego się nie dorobił.”
W 2000 r. otrzymał nagrodę Prymasa Polski za osiągnięcia oświatowe. W 2001 r. odznaczony został Medalem Komisji Edukacji Narodowej za działalność społeczną. W 2006 roku otrzymał nagrodę Prezydenta Miasta Suwałk „Włócznia Jaćwingów”. Zmarł w dniu swoich imienin, 23 kwietnia 2007 r. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu wybitnych zasług dla przemian demokratycznych w kraju oraz za działalność edukacyjną i charytatywną. 25 kwietnia 2012 r. uchwałą Rady Miejskiej w Suwałkach otrzymał pośmiertnie tytuł „Zasłużony dla Miasta Suwałk”.