Z udziałem rodzin ofiar Obławy z 1945 r. oraz przedstawicieli rządu i parlamentu, samorządowców wszystkich szczebli oraz duchowieństwa, służb mundurowych i mieszkańców odbyły się obchody Ustawowego Dnia Ofiar Obławy Augustowskiej. 12 lipca do Gib dotarło kilkaset osób, by uczcić pamięć osób, które przed 78 laty zostały aresztowane, wywiezione i zamordowane. Przez co najmniej 2 tygodnie oddziały sowieckie przetrząsały lasy i wsie położone na terenie polsko-prusko-litewsko-białoruskiego pogranicza a także w Puszczy Augustowskiej i na Suwalszczyźnie, aresztując osoby podejrzewane o kontakty z polską partyzantką niepodległościową. Zarówno dokładna liczba tych ofiar, jak też miejsce zakopania ciał do dzisiaj nie są znane. Skala bestialstwa na narodzie polskim, do jakiego doszło w kilka miesięcy po zakończeniu II wojny światowej, jest tak olbrzymia, że tę morderczą akcję uważa się za „Podlaski Katyń”.
Organizatorem obchodów uroczystości 12 lipca, czyli w dniu ustanowionym przez Sejm, był Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 oraz Społeczny Komitet Organizacji Świąt Państwowych i Rocznic Historycznych, na którego czele stoi poseł Jarosław Zieliński. Takie same uroczystości i w tym samym miejscu odbędą się kilka dni później. Ich organizatorem będzie samorząd Gminy Giby i Parafia Rzymskokatolicka, we współpracy z Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Urzędem Marszałkowskim i Starostwem Powiatowym w Sejnach oraz Komitetem Mieszkańców Gib.
Gośćmi rocznicowego spotkania w dniu 12 lipca byli: wiceminister Kancelarii Prezydenta RP Andrzej Dera, poseł Jarosław Zieliński, wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, członek Zarządu Województwa Podlaskiego Wiesława Burnos. W gronie uczestników znaleźli się też licznie zgromadzeni samorządowcy, m.in.: Starosta Suwalski, radni Miasta Suwałki i wójt Gminy Suwałki. W programie uroczystości był przemarsz z centrum sołectwa na Wzgórze Krzyży, nabożeństwo, wystąpienia zaproszonych gości oraz złożenie kwiatów w symbolicznym miejscu upamiętniającym ofiary na gibowskiej górce.
Podczas oficjalnych wystąpień wiceminister A. Dera odczytał list Prezydenta RP Andrzeja Dudy, J. Zieliński korespondencję skierowaną przez Marszałka Sejmu Elżbietę Witek oraz Prezesa PIS Jarosława Kaczyńskiego, zaś wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski pismo skierowane przez prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego. W treści listów zawierało się odniesienie do pogromu, którego sprawcami byli sowieci oraz współpracujący z nimi przedstawiciele Urzędu Bezpieczeństwa i Ludowego Wojska Polskiego. Według różnych źródeł liczba osób objętych represjami i krótszym lub dłuższym zatrzymaniem mogła wynieść od 6 do 7 tys., zaś pomordowanych – od 600 osób do nawet 2 tysięcy.
W swoim wystąpieniu poseł J. Zieliński zwrócił uwagę na fakt, że Obława Augustowska staje się coraz bardziej znana, choć nadal jest wiele spraw nie rozpoznanych:
– Wciąż zmagamy się z deficytem prawdy. Archiwa w Rosji i Białorusi są niedostępne i trudno oczekiwać, że teraz otrzymamy do nich dostęp, lub że ktoś nam pozwoli zbadać miejsca w których mogą znajdować szczątki ofiar Obławy Augustowskiej (…). Dobrze, że od 2015 mamy ustanowiony Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, o który tak długo walczyliśmy (…). Wierzę, że przyjdzie moment, kiedy poznamy pełną prawdę o Obławie, że będziemy mogli ekshumować szczątki ofiar oraz godnie i po chrześcijańsku je pochować, na co od tylu lat czekają rodziny.
Pod koniec ustawowego Dnia Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej na terenie Domu Turka w Augustowie odbyło się oficjalne odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, jako nowej instalacji artystycznej.
13 lipca 2023