Dzieci są najdalej od Syberii. Urodziły się najpóźniej. Słowa Syberia” czy „Sybir” to dla nich puste dźwięki. W suwalskiej bibliotece w roku 2019 postaraliśmy się wypełnić je treścią.

Oto, jak przebiega tegoroczny projekt „Syberia niejedno ma imię – mosty historii”

Najpierw najstarsi. Oni nie mogą czekać. Pracownia Digitalizacji i Historii Mówionej zarejestrowała i zarchiwizowała wspomnienia Sybiraków, którzy po powrocie z zesłania osiedlili się w Suwałkach. Dokonano nagrań i opracowano wspomnienia:

– Stanisławy Urbanowicz – ur. 1929 w Krasnoborkach (pow. augustowski), wywieziona 20 czerwca 1940 r. w okolice Nowosybirska, wróciła do Polski w 1946 r.,

– Zygmunta Poczobuta – ul. 1937 r. w Rulewiczach (pow. lidzki, obecnie Białoruś), zesłany do pracy przymusowej do tajgi nad Morzem Białym w latach 1953-1959

– Stanisława Złotkowskiego – ur. 1927 w Krasnem (pow. augustowski), przymusowo przesiedlony z rodziną 13 kwietnia 1940 r. do Kazachstanu, wrócił do Polski w 1946 r.

–  Ryty Mitros i Janiny Moldenhawer, której rodziny zostały wywiezione na Syberię.

Opracowane fragmenty relacji świadków historii są opublikowane na stronie www.digi.bpsuwalki.pl

Potem dorośli i młodsze pokolenia. Obecni byli na dwóch spotkaniach autorskich: z Małgorzatą Szumską, autorką książki Zielona sukienka – wyśmienitego reportażu historycznego o wyprawie śladami zesłanej na Syberię babci Janki, oraz z Tomaszem Grzywaczewskim, podróżnikiem, autorem m.in. wyprawy wzdłuż Transpolarnej Magistrali Kolejowej na Syberii.

O swoich niesamowitych podróżach w przestrzeni i w czasie autorzy opowiadali naszej dość wymagającej publiczności. Wśród niej – historycy, etnografowie. Miarą sukcesu spotkania z Małgorzatą Szumską był końcowy spontaniczny komentarz jednego z słuchających dzieci – 8-letninego Bartka: To już godzina?!

Dzieci były w wielu miejscach. Ponieważ Syberia oddala się w czasie, dzieci i młodzież zostali najważniejszymi odbiorcami projektu. Dla nich zorganizowano „Syberiadę” – obóz przetrwania, aby na własnej skórze zaznali niepewności jutra, braku zabezpieczeń, nieobecności organizujących wszystko dorosłych i rozumienia, dlaczego zwykły znaleziony na drodze sznurek może uratować komuś życie.

Syberiada odbyła się w Supieniach w ostatni weekend października. O tej porze roku temperatura we dnie jest znośna, nocą – bywa chłodno. Do przetrwania nie jest konieczny szałas, jeśli nie pada, bardziej jedzenie i ciepło. Czyli wielkie zwały chrustu i precyzyjny podział zadań, aby nie pominąć żadnej czynności koniecznej, by doczekać świtu. Wcześniej, rano – wyprawa wokół jeziora z zadaniami (w tym zrobienie noszy i przeniesienie rannego) – też okazała się nie lada wyzwaniem. Przydały się przygotowania do Syberiady: opowieści o klimacie i minimalizowaniu potrzeb, film „Niepokonani” w reż. Petera Weira o ucieczce więźniów z gułagu i fragmenty Syberiady polskiej Zbigniewa Domino czytane w przerwach między zajęciami. A jak smakowały własnoręcznie zrobione podpłomyki i upieczone na blasze na własnoręcznie rozpalonym ognisku!

Obóz przetrwania nie jest jedyną dziecięcą aktywnością w projekcie. W tym miesiącu realizujemy zajęcia dla dzieci i młodzieży związane z tematyką Syberii.

Uczniowie klas IV-VIII słuchają fragmentów nagranych wspomnień sybiraków, a następnie opowiadają je własnymi sposobami, projektując lapbook – interaktywną księgę opowieści o zesłaniu, pracy, głodzie i jedzeniu, o przyrodzie Syberii.

Uczniowie szkół średnich rozmawiają o ideologiach współczesnego świata, ucząc się na własnej skórze, w jaki sposób jednostki łączą się w grupy wspólnych interesów.

Wreszcie młodzież wybrana z wybranych – ekskluzywna trzyosobowa grupa badaczy amatorów pod wodzą naszej koleżanki bibliotekarki szpera po księgach, źródłach i pamiętnikach, archiwach w poszukiwaniu śladów Sybiraków XIX wieku z obszaru Suwalszczyzny. Nie jest to łatwe, wyzwaniem jest wytrwałość.

Co przed nami, do czego zapraszamy:

  • zapraszamy rodziny Sybiraków do rejestrowania wspomnień w Cyfrowej Bibliotece Pamięci
  • zapraszamy dzieci i młodzież do konkursu na lapbook o Syberii (trwa do 6 grudnia, szczegóły na stronie bpsuwalki.pl)
  • zapraszamy wszystkich zainteresowanych tematyką syberyjską na finał projektu – w programie m.in. film o Sybirakach z Suwalszczyzny oraz spotkanie podróżnikiem Piotrem Malczewskim. Czwartek 12 grudnia 2019 r., sala im. J. Towarnickiej, wstęp wolny.